Klejnoty, nowinki, osobliwości i kalendarium Ziemi Dobrzyńskiej (2)

Naturalne granice Dobrej Ziemi

                                                                  Pissa (zdj. MK).

Graniczna rzeka Pisiak na wspołczesnej mapie z 2006 r.

Pisiak (zdj. udost. na FB M. Gołęniewski)

Numero due osobliwości Ziemi Dobrzyńskiej są jej wyjątkowo naturalne, bo w całości oparte na rzekach, granice, oparte nie na trzech (jak mylnie podawano przez całe dziesięciolecia), a na siedmiu rzekach. Właśnie w końcu XIII w. ostatecznie ukształtowały się granice tej ziemi, które dziś chcemy przedstawić dokładniej niż czynili to historycy XIX-wieczni, ale także współczesna literatura naukowa i popularna, łącznie z netografią, która upraszcza je w sposób niedozwolony, podając, że granice Ziemi Dobrzyńskiej opierają się o Wisłę, Drwęcę i Skrwę. Dopiero 21 grudnia 2017 r. właściwe granice tej ziemi poprawiła Wikipedia, gdzie autor wpisu przywołał artykuł piszącego te słowa, ogłoszony w 10. tomie „Rocznika Dobrzyńskiego” z tegoż roku[1]. Zatem wyjątkowo naturalne granice Ziemi Dobrzyńskiej wyznacza (sic!) siedem rzek:

ü  Wisła – na południu i południowym-zachodzie,

ü  Drwęca (od Golubia aż do ujścia do niej Rypienicy, za Osiekiem, przy wsi Łapinóż) – na północy i północnym-zachodzie,

ü  Rypienica (w jej dolnym biegu) – na północnym-zachodzie,

ü  Pisiak (od ujścia do Rypienicy do jej źródła między osadami Smolniki i Szymkówko w okolicy Dzierzna) – na północy,

ü  Pissa (od źródła w okolicy Dzierzna do ujścia do Brynicy) – na kierunku zachodnio-północnym,

ü  Brynica – na północnym-wschodzie,

ü  Skrwa – na wschodzie.

            W ten sposób Ziemia Dobrzyńska przybiera swoim kształtem istotnie formę zbliżoną do trójkąta równobocznego. Ziemia nasza graniczy poprzez Wisłę z Kujawami wschodnimi; poprzez Skrwę – z Mazowszem Północnym, poprzez Drwęcę – z Ziemią Michałowską i dalej na północ – z Ziemią Chełmińską. W środkowej części ziemi przepływa dopływ Drwęcy – Ruziec, który w wiekach średnich oraz w wiekach późniejszych stanowił naturalną granicę między powiatami: lipnowskim i rypińskim[2].

            Najwięcej nieporozumień przez dziesięciolecia przysparzała graniczna rzeka Pisiak, nawet przez rzekomo dokładnych w przekazach Prusaków, mylona wielokrotnie z Pissą, co pokazuje poniżej zamieszczona karta pocztowa. Aby pozostać przy faktach, pamiętajmy: jadąc z Rypina do Brodnicy za Osiekiem przekraczamy granicę Ziemi Dobrzyńskiej z Ziemią Michałowską na Pisiaku, a nie – jak chcieli tego Prusacy i wiele innych opracowań, w  tym Netografia – a na Pissie.

---

[1] M. Krajewski, O właściwą pisownię nazwy własnej „Ziemia Dobrzyńska” na tle jej odrębności i trwałości historycznej oraz kulturowej, s. 12.

[2] D. Staszewski, A. Maciesza, Przed wystawą Ziemi Dobrzyńskiej, Płock 1908, s. 15; M. Krajewski, O właściwą pisownię nazwy własnej „Ziemia Dobrzyńska”…., s. 12.